સુશ્રી મુર્મુની ચૂંટણી આદિવાસી સશક્તિકરણની યાત્રામાં એક સીમાચિહ્નરૂપ છે. દેશના સર્વોચ્ચ પદ માટે તેણીની ચૂંટણી 101 વર્ષ બાદ બે જનજાતિના લોકો વસાહતી ભારતમાં ધારાસભા માટે ચૂંટાયા હતા.
તેમ છતાં, ભારતીય પ્રજાસત્તાકના સ્થાપક આદિવાસીઓની પ્રતિકૂળ સ્થિતિ વિશે તીવ્રપણે વાકેફ હતા અને બંધારણની પાંચમી અને છઠ્ઠી અનુસૂચિ જેવી વિશેષ જોગવાઈઓ કરી હતી, આદિજાતિ કાર્યકરોમાં આપવામાં આવેલ સુરક્ષાના વ્યવસ્થિત ધોવાણ અંગે ચિંતા વધી રહી છે. આદિવાસીઓ પ્રત્યે, પોલીસ દ્વારા ઉત્પીડન અને દમન, અને રાજ્ય દ્વારા આદિવાસીઓની સ્વાયત્તતા પ્રત્યે સામાન્ય અસહિષ્ણુતા.
ભારતીય બંધારણ દ્વારા અનુસૂચિત જનજાતિ માટે મૂળભૂત સુરક્ષા કયા છે?
ભારતનું બંધારણ 'આદિજાતિ' શબ્દને વ્યાખ્યાયિત કરવાનો પ્રયાસ કરતું નથી, જો કે, કલમ 342 (i) દ્વારા બંધારણમાં અનુસૂચિત જનજાતિ શબ્દ દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો.
તે જણાવે છે કે 'રાષ્ટ્રપતિ, જાહેર સૂચના દ્વારા, જનજાતિ અથવા આદિવાસી સમુદાયો અથવા જનજાતિ અથવા આદિજાતિ સમુદાયો અથવા ભાગો કે જે આ બંધારણના હેતુઓ માટે, અનુસૂચિત જનજાતિ તરીકે ગણવામાં આવશે તેવા ભાગો અથવા જૂથોને સ્પષ્ટ કરી શકે છે.
બંધારણની પાંચમી અનુસૂચિ અનુસૂચિત વિસ્તારો ધરાવતા દરેક રાજ્યોમાં આદિજાતિ સલાહકાર પરિષદની સ્થાપના માટે પ્રદાન કરે છે.
શૈક્ષણિક અને સાંસ્કૃતિક સુરક્ષા:
કલમ 15(4): અન્ય પછાત વર્ગોની પ્રગતિ માટે વિશેષ જોગવાઈઓ (તેમાં STનો સમાવેશ થાય છે)
કલમ 29: લઘુમતીઓના હિતોનું રક્ષણ (તેમાં STનો સમાવેશ થાય છે)
કલમ 46: રાજ્ય લોકોના નબળા વર્ગો અને ખાસ કરીને અનુસૂચિત જાતિઓ અને અનુસૂચિત જનજાતિઓના શૈક્ષણિક અને આર્થિક હિતોને વિશેષ કાળજી સાથે પ્રોત્સાહન આપશે અને તેમને સામાજિક અન્યાય અને તમામ પ્રકારનાં અન્યાયથી રક્ષણ આપશે. શોષણ
કલમ 350: અલગ ભાષા, લિપિ અથવા સંસ્કૃતિના સંરક્ષણનો અધિકાર,
રાજકીય સુરક્ષા:
કલમ 330: લોકસભામાં ST માટે બેઠકોનું આરક્ષણ,
કલમ 332: રાજ્યની વિધાનસભાઓમાં ST માટે બેઠકોનું આરક્ષણ
કલમ 243: પંચાયતોમાં બેઠકોનું આરક્ષણ.
વહીવટી સુરક્ષા:
અનુચ્છેદ 275: તે અનુસૂચિત જનજાતિના કલ્યાણને પ્રોત્સાહન આપવા અને તેમને વધુ સારો વહીવટ પ્રદાન કરવા માટે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા રાજ્ય સરકારને વિશેષ ભંડોળ આપવાની જોગવાઈ કરે છે.
✍️ Rajdeep Devuben Solanki
Comments
Post a Comment